7.000 π.Χ
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των πρώτων μεγάλων πολιτισμών στην Μεσοποταμία της 7ης και 6ης χιλιετίας π.Χ.;
Χρησιμοποιείται σταδιακά η κεραμική και προς το τέλος της 7ης χιλιετίας χρησιμοποιούνται και τα μέταλλα. Εξαιρετικά χρήσιμη η εφεύρεση της κεραμικής στη ζωή των ανθρώπων (αποθήκευση γεωργικής παραγωγής, μαγείρεμα φαγητού).

Β. Μεσοποταμία: πολιτισμός Χασούνα. Μικροί οικισμοί, τα σπίτια μικρές ορθογώνιες κατασκευές, δεν υπάρχει κοινωνική διαστρωμάτωση.
Κεντρικό Ιράκ: οικισμός Ουνταμπαντίγια. Εμφάνιση κοινωνικής ελίτ. Μικρές και μεγάλες κατασκευές από λάσπη. Πως γίνονταν η διαχείρηση των προϊόντων του οικισμού;

1ο μισό 6ης χιλιετίας
Κεντρική Μεσοποταμία και το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Συρίας: πολιτισμός Χάλαφ. Αλλάζει η τεχνοτροπία της κεραμικής και αρχιτεκτονική σπιτιών και αποθηκευτικών χώρων (κυκλικά κτίσματα). Τα αγγεία διακοσμούνται με πιο πολύχρωμες παραστάσεις απεικονίζοντας πτηνά, ζώα και ανθρώπινες μορφές σε καθημερινές σκηνές. 
6η χιλιετία στην Μεσοποταμία υπάρχουν τειχισμένοι οικισμοί.
Τι ρόλο παίζει το εμπόριο οψιανού για την ανάπτυξη των οικισμών;

6η χιλιετία
Ανατολία: Τσατάλ Χουγιούκ, οικισμός μεγάλης έκτασης. Ζουν περίπου 8-10 χιλιάδες άνθρωποι. Τα σπίτια κτίζονται κολλητά το ένα δίπλα στο άλλο, σχηματίζοντας ένα κοινό μέτωπο προς τα έξω. Φωτίζονται από μια οπή στην οροφή τους. Είναι ευρύχωρα και κάτω από το δάπεδό τους ενταφιάζονται σκελετοί επιλεγμένων μελών της οικογένειας. Ταφική συνήθεια απεικονίζεται σε τοιχογραφία, στην οποία μεγάλα πουλιά πετώντας κατασπαράζουν ακέφαλα σώματα. Κάποιες από τις οικίες χρησιμοποιούνται ως ιερά. Δεν υπάρχουν ενδείξεις κοινωνικής διαστρωμάτωσης. 
Λατρεία: ειδώλια γυναικείων μορφών.
7000 π.Χ. Ελλάδα: μικροί οικισμοί, μικρές κοινότητες
6000 π.Χ. Ελλάδα:
Μακεδονία και Θεσσαλία οικισμοί πάνω σε τούμπες ή μαγούλες. Το ένα σπίτι χτίζεται πάνω στο άλλο. Υπάρχουν και επίπεδοι οικισμοί. Κυνηγοί, τροφοσυλλέκτες, γεωργοί, κτηνοτρόφοι.
Θεσσαλία-Βόλος / Σέσκλο: μεγάλος οικισμός, 1000 στρεμμάτων, 2-3 χιλιάδες κάτοικοι. 
Θεσσαλία-Βόλος / Διμήνι: Συνύπαρξη πληθυσμού πάνω στη μαγούλα με πληθυσμό γύρω από τη μαγούλα. Κοινωνική οργάνωση και πολυπλοκότητα στη διάρθρωση των οικιών.
Δυτική Μακεδονία – Καστοριά / Δισπηλιό: λιμναίοι οικισμοί. Σε ξύλινες πλατφόρμες χτίζονται νεολιθικές οικίες, ύπαρξη πλωτών μέσων.
Σπήλαια: κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, χώροι ταφής.
Οι καινοτομίες και ο καινούργιος τρόπος ζωής εξαπλώνεται στην Ευρώπη από τα ανατολικά σε διαφορετικά χρονικά στάδια.

«Γνωρίζοντας την ιστορία μας: από το big bang προς την ιστορία της Ευρώπης»

Επιστημονική επιμέλεια: Ελένη Μαντζουράνη, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Με τους καθηγητές: Νένα Γαλανίδου, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Κώστα Κοπανιά, επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γιάννη Παπαδάτο, αναπληρωτή καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό  Πανεπιστημίο Αθηνών.

To ιστορικό ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ 100.3
Kάθε Κυριακή στις 9 το πρωί.

ΣΚΑΪ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ